AZ
EN
RU
XƏZƏR DƏNİZİ MƏHV OLACAQMI?
İran üzrə bəzi akademik ekspertlərin Xəzərdən səhraya su köçürülməsi üçün kanalın yaradılması haqqındakı (Dasht-e Kavir) qeyri-professional şərhləri dünyanın ən iri gölünü "öldürmək" demək deyilmi? Heç şübhə yoxdur ki, otuz milyon il əvvəl Hirkan meşələri və buzlaqlar, analoqu olmayan Elbrus dağı, Xəzər dənizinin cənub sahilində biomüxtəliflik və ekosistemin Xəzərin roluna təsiri var. Son İllərdə İran və Urmiya gölünün arid rayonlarında dəniz suyunun ötürülməsi haqqında müxtəlif söz-söhbətlər var. Və yenidən Qazaxıstan, Türkmənistan, Azərbaycan və Rusiya arasında dəniz ətrafı mühit haqqında daha qapalı məsələlər qeyd edilir. Su ötürülməsi üçün Xəzər dənizindən kanalın tikintisi yaşayış məntəqələri üçün, bitki və heyvanlar üçün, beş sahilboyu iqtisadi ölkə üçün bəzi problemlər yaradır. İmmiqrasiya, çoxlu çirklənmə, ziyanlı duz və mineralların təsirindən, müxtəlif xəstəliklər, doğuş qüsurları, əkin sahələrinin azalması, həm də siyasi, iqtisadi və sosial anomal hallar və sair ictimai tarazlığı təhdid altına qoyur. Xəzəryanı region ölkələr bu kimi problemlərlə qarşılaşa bilər. Şübhə yoxdur ki, Kazaxıstan arzulayardı ki, dəniz keçidi Aral gölünə olsun və yaxud Türkmənistan, hansı ki ərazisi səhralıqdır, dəniz suyunu kənd təsərrüfatında istifadə etmək istəyərdi. Bu yanaşma ilə Xəzər dənizinin taleyi Aral dənizinə oxşaya bilər. Aral gölü iki ölkə arasında yerləşir: Kazaxıstan və Özbəkistan. Digər tərəfdən əgər bu kanallar Fars körfəzilə Volqa-Don-Xəzər dənizi kimi birləşdirilsə, su orqanizmlərinin invaziv növlərinin axını yaranardı ki, bununla da Xəzər dənizinin ekosistemi pozulardı. Bütün bu şərhlərin məntiqi həlli əsas problem olan İranın susuzlaşdırılması və digər Xəzəryanı ölkələrə Xəzər dənizinin verilməsi deyil, Xəzəryanı ölkələrlə mədəniyyət və təhsil sahəsində əməkdaşlığın genişləndirilməsindədir. Su təchizatı və kənd təsərrüfatı sənayesi üçün su çatışmazlığı üzrə dünya təcrübəsindən istifadə edilməlidir. Məsələn, quraqlığa davamlı bitkilərin əkilməsi və s.  27888 |
|
 |
 |
 |
 |
 |